Çin in sorunları küreselleşti …

Geçmişte yıl sonunda Çin de meydana gelen olayların dökümü yapıldığında doğal felaketler ve ekonomik sorunlar öne çıkardı.

2009 da olanlara bakıldığında ise sorunların küreselleştiği dikkat çekiyor.

Çin de de iklim değişikliğine ve finansal krize çözüm yolları aranıyor. Bu sorunlarla ilgili uluslararası görüşmelerde artık Çin önemli bir aktör konumunda.

Dünyayı tehdit eden küresel finansal krizde gözler Çin in üzerindeydi.

Çin Eylül ayının sonunda 2 trilyon 273 milyar dolarla en büyük döviz rezervine sahip ülke olurken, onu yarısından bile az miktarla Japonya takip ediyor.

Washington a en fazla borç veren ülke olan Çin in rezervlerinin neredeyse yarıya yakınını, ABD Hazine bonoları ve hükümetle ilişkili kurumların çıkardığı kağıtların oluşturduğu ileri sürülüyor.

ABD, Avrupa ve Japonya resesyonla boğuşurken, Çin hükümetinin küresel krize karşı hazırladığı 586 milyar dolarlık teşvik paketi ekonominin toparlanmasına yardımcı oldu.

Dünya Bankası, Çin ekonomisinin bu yıl yüzde 8,4, gelecek yıl ise yüzde 8,7 oranında büyümesini bekliyor.

13 milyon araç

Teşvik politikası 2009 daki sonuçlarından birini otomotiv sektöründe gösterdi.

Çin in yıllık araç üretimi ilk kez 10 milyon adeti geçti. Yıl sonunda bu sayının 13 milyonu bulması bekleniyor.

Daha önce sadece ABD ve Japonya da yılda 10 milyondan fazla araç üretilmişti.

Yılın son günleri geldiğinde başkent Pekin in caddelerindeki araç sayısı 4 milyonu geçti.

Pekin Belediyesi trafik sıkışıklığına, park sorununa çözüm yolları aramakla meşgul.

Teknolojideki gelişme Çin in de çehresini değiştirmeye devam etti.

İnternet kullanımı yaygınlaşırken bazı yasaklar da beraberinde geldi.

Ülkedeki internet kullanıcılarının sayısı 360 milyonu geçerek dünyada ilk sırada yer alırken, geniş bant kullanıcılarının sayısı 100 milyonu, 3G denen üçüncü nesil kablosuz haberleşme sisteminden yararlananların sayısı 10 milyonu geçti.

Bu arada Çin Basın Yayın İdaresi, internette bulunan tüm müstehcen içerikli yayınları yasakladığını ve erişimi engellediğini duyurdu.

Ancak Çinli sosyal bilimciler, internet sayesinde Çin de siyasete katılımın arttığını savunuyor.

Çin de internet ortamında yaklaşık 1 milyon 300 bin forum ve 200 milyon civarında blog yayını bulunuyor.

Forum ve blog, Çinlilerin internet aracılığıyla görüşlerini ve düşüncelerini ilettiği iki önemli pencere haline geldi.

İnternetin Çin deki önemini bir Çinli gazetecinin "İnternet halka çok yakın olduğu kadar, Zhongnanhai a da, yani Çin yönetiminin bulunduğu yere de çok yakın" sözleri özetliyor.

Rusya ile yakınlaşma

Çin Halk Cumhuriyeti nin kuruluşunun 60. yıldönümü dolayısıyla 1 Ekim de Pekin deki Tiananmen Meydanı nda düzenlenen törenler Çin in askeri ve ekonomik gücünü sergilediği bir şov olarak değerlendirildi.

2009 da Çin in dış temasları dünya kamuoyu tarafından yakından izlendi.

ABD Başkanı Barack Obama nın göreve başladıktan sonra yaptığı ilk Çin ziyaretinde Çin parası yuanın değerinin dolar karşısında suni olarak düşük tutulduğu iddialarıyla, iklim değişikliği, temiz enerji ve insan hakları konuları öne çıktı.

Rusya Başbakanı Vladimir Putin in Ekim ayındaki Çin ziyareti sırasında iki ülke arasında toplam değeri 3,5 milyar doları bulan işbirliği anlaşmaları imzalandı.

Uzmanlara göre nakit sıkıntısı içindeki Rus enerji şirketleri Çin sermayesine, ekonomisi hızla büyüyen Çin de enerji kaynaklarını çeşitlendirmeye ihtiyaç duyuyor.

Çin basınında yer alan yorumlarda, Çin-Rusya ilişkilerinin eski Sovyetler Birliği ile ilişkilerin kesildiği 1960 lardan bu yana en iyi durumda olduğu görüşü dile getirildi.

Mısır ın Şarm El Şeyh beldesinde Kasım ayı başlarında düzenlenen Çin-Afrika Ekonomik İşbirliği Forumu nda Çin Başbakanı Wen Jiabao, Afrika ya 10 milyar dolar tutarında borç vereceklerini ve bazı Afrika ülkelerinin borçlarını sileceklerini açıkladı.

Çin, ekonomisindeki gelişmeye paralel olarak büyüyen enerji açığını Afrika ülkelerindeki zengin petrol kaynaklarıyla karşılamaya çalışıyor.

Türkiye den çok bahsedildi

Türkiye-Çin ilişkileri, 2009 yılında yalnızca iç kamuoyunda değil, dünya basınında da çok konuşulan ikili ilişkilerden biri oldu.

Geride kalan yıl Türkiye-Çin ilişkilerindeki en önemli gelişmelerden biri, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ün Haziran ayı sonunda yaptığı ziyaretti.

Böylece 14 yıl aradan sonra ilk kez bir Türkiye Cumhurbaşkanı Çin e gitti.

Gül, aynı zamanda Şincan Uygur Özerk Bölgesi ni ziyaret eden ilk Türkiye Cumhurbaşkanı oldu.

Bu ziyaretten bir hafta sonra, 5 Temmuz da bölgenin merkezi Urumçi de meydana gelen olaylar, Türkiye-Çin ilişkilerini farklı bir boyuta taşıdı.

Ülkenin güneyindeki Guangdong eyaletinde bir fabrikada Uygur işçilerle Han milliyetinden işçiler arasında çıkan kavgada iki Uygur işçinin ölmesi, Urumçi de de tepkilere yol açtı.

Uygur işçilerin öldürülmesinin protesto edilmesiyle başlayan olaylarda resmi açıklamalara göre 197 kişi öldü, 1600 den fazla kişi yaralandı.

Türk hükümetinin ve kamuoyunun bu olaylar karşısında gösterdiği hassasiyet, iki ülke ilişkilerinde gerilime neden oldu.

Çinli şoförler taksilerine binen yabancılara hemen nereli olduklarını sorarlar.

1990 lı yıllarda Türkiye yi bilen şoföre rastlamak zordu. Bu durum 2002 Dünya Futbol Şampiyonası nda Türkiye ve Çin in aynı gruba düşmelerinden sonra değişti.

Çinli şoförler sadece Türkiye yi değil, Türk futbolcuları da tanımaya başladılar.

2009 da ise Türkiye nin adı Çin kamuoyunda Urumçi deki olaylardan dolayı sıkça geçti.

2010 da Türkiye de yapılacak Dünya Basketbol Şampiyonası nda Türkiye ve Çin yine aynı grupta, yani önümüzdeki yıl da Çin de Türkiye den çokça bahsedilecek.

www.bbc.co.uk/turkce / 25.12.2009